Waar kan je de film San Andreas zien?

San Andreas – Kijk nu online bij Pathé Thuis.

Waar is de San Andreas breuk?

Locatie van de San Andreasbreuk De San Andreasbreuk ( Engels : San Andreas Fault ) is een breuklijn die van het noordelijke eind van de Golf van Californië door westelijk Californië ( Verenigde Staten ) loopt om na San Francisco de Grote Oceaan in te gaan.

De breuk is onderdeel van de transforme plaatgrens tussen de Pacifische Plaat en de Noord-Amerikaanse Plaat, dat wil zeggen dat deze platen langs elkaar schuiven. De Pacifische Plaat beweegt naar het noordwesten, terwijl de Noord-Amerikaanse Plaat beweegt naar het zuidoosten. Als gevolg van de wrijving die hierdoor ontstaat gaat het langs elkaar schuiven niet geleidelijk, maar in plotselinge stappen.

De energie die daarbij vrijkomt veroorzaakt aardbevingen, De bekendste aardbeving was de vernietigende aardbeving die San Francisco in 1906 trof. In de film San Andreas speelt de breuk een grote rol. Luchtfoto van een deel van de San Andreasbreuk in het Carrizo Plain National Monument Bronnen, noten en/of referenties

( en ) Waugh, D. Geography. An Integrated Approach, Nelson Thornes, vierde editie 2009, Cheltenham, p.29. ( en ) San Andreas Fault, Encyclopædia Britannica,

Zie de categorie San Andreas Fault van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Welke stad is GTA San Andreas?

Los Santos is een fictieve stad in de staat San Andreas, die wordt gebruikt in de computerspelserie Grand Theft Auto. De stad is geïnspireerd op Los Angeles.

Wat is de zwaarste aardbeving ooit gemeten?

20 e eeuw – Aardbeving van San Francisco, 1906

• 18 april 1906 – Aardbeving in San Francisco, met een magnitude van 7,7 tot 8,3 op de schaal van Richter
• 16 augustus 1906 – Aardbeving bij Valparaíso in Chili
• 28 december 1908 – Aardbeving bij de Italiaanse stad Messina – tussen de 72.000 en 110.000 doden
• 13 januari 1915 – Aardbeving bij de Italiaanse stad Avezzano
• 21 januari 1917 – Aardbeving bij Bali, Indonesië
• 13 februari 1918 – Aardbeving in de Chinese provincie Guangdong
• 3 januari 1920 – Aardbeving bij Veracruz in Mexico
• 7 september 1920 – Aardbeving bij Reggio di Calabria in Italië
• 16 december 1920 – Aardbeving in de Chinese provincie Ningxia
• 24 maart 1923 – Provincie Sichuan ( China ) – 5.000 doden
• 26 mei 1923 – Iran (noordoostelijk) – 2.200 doden
• 1 september 1923 – Aardbeving in Japan
• 18 november 1929 – Aardbeving onder de Grand Banks van Newfoundland, magnitude 7,2. Werd gevolgd door een dodelijke tsunami,
• 1931 – Napier, Nieuw-Zeeland 7,9 op de schaal van Richter
• 20 november 1932 – Uden, Noord-Brabant ; lichte schade aan huizen en gebouwen, de op de beving van Roermond in 1992 na krachtigste in Nederland, en de krachtigste tot dan toe
• 24 januari 1939 – Chillán (plaats van aardbeving), Chili ; magnitude 8.3.28.000 slachtoffers
• december 1939 – Aardbeving in Erzincan, Turkije: ongeveer 33.000 doden in de stad Erzincan na een aardbeving met een kracht van 7.9 op de schaal van Richter
• 12 augustus 1953 – Aardbeving op de Ionische eilanden, Griekenland
• 22 mei 1960 – Aardbeving bij Valdivia, Chili, Dit is de krachtigste aardbeving die ooit gemeten is, met 9,5 op de momentmagnitudeschaal,
• 1960 – Agadir, Marokko – De oude stad werd geheel vernield door twee bevingen. Er vielen 15.000 doden
• 26 juli 1963 – Aardbeving in Skopje, Noord-Macedonië (toen nog Joegoslavië )
• 27 maart 1964 – Aardbeving in Alaska, Verenigde Staten, magnitude 9,2: de op een na zwaarste seismografisch vastgelegde aardbeving ooit
• 4 februari 1965 – Rat Islands, Alaska, magnitude 8,7
• 31 mei 1970 – Ancash, Peru, magnitude 7,7; 70.000 doden en 100.000 gewonden, schade 1 miljard dollar
• 4 oktober 1974 – Lima, Peru, magnitude 8,0, 40 doden en 1.200 gewonden
• 4 februari 1976 – Aardbeving in Guatemala, magnitude 7,5, 23.000 doden
• 6 mei 1976 – Friuli-aardbeving ( Italië ), magnitude 6,5 met zware naschokken op 11 en 15 september; 989 doden
• 27 juli 1976 – China ( Tangshan ), magnitude 8,0, met een geschat aantal doden van 250.000
• 4 maart 1977 – Roemenië, magnitude 7,4
• 10 oktober 1980 – Algerije, El Asnam, magnitude 7,7. Er vielen 3.500 doden.
• 23 november 1980 – Irpinia-aardbeving Campania (Italië), magnitude 6,9; 2.914 doden
• 19 september 1985 – Aardbeving in de Mexicaanse staat Michoacán
• 7 december 1988 – Aardbeving in Spitak, Armenië: magnitude 6,9; minstens 25.000 doden
• 17 oktober 1989 – Aardbeving in San Francisco; Magnitude 6.9, 4000 gewonden, 63 doden
• 13 april 1992 – Aardbeving in Roermond, Met 5,8 de krachtigste aardbeving in Nederland,
• 17 januari 1995 – Aardbeving in Kobe, Japan
• 17 augustus 1999 – Aardbeving in İzmit, Turkije

Hoe beweegt de San Andreasbreuk?

Wat is de San Andreas-fout? – in Californië is er een zeer seismische zone die zich uitstrekt over 1200 km. Dit is de San Andreas-breuk, een grote kloof in de lithosfeer die door heel Californië loopt en die jaarlijks gemiddeld 10 aardbevingen veroorzaakt. De San Andreasbreuk van bovenaf gezien. Langs de San Andreasbreuk bewegen twee grote lithosferische platen die dicht langs elkaar schuiven: die van de Stille Oceaan en die van Noord-Amerika. De fout, actief sinds ten minste de Jura-periode, schuift West-Californië naar het noorden met een snelheid van ongeveer 3,5 cm per jaar. Kaart van de San Andreas-fout en de beweging van de Pacifische en Noord-Amerikaanse platen. Deze continue bewegingen hebben bepaald opleiding een serie di splitst in aardkorst en natuurlijk tal van aardbevingen door de eeuwen heen. In 1906 trof een gewelddadige aardbeving als gevolg van de beweging van de breuk San Francisco en veroorzaakte de vernietiging van de hele stad.

Hoe is de San Andreasbreuk ontstaan?

De San Andreas breuklijn is een spectaculair gezicht. Het is een loodrechte lijn waar twee platen elkaar treffen. – Wat er hier precies gaande is en wat de gevaren zijn lees je in dit artikel! De San Andreas breuklijn is een lijn waar de Pacifische en de Noord-Amerikaanse plaat elkaar treffen. Aardplaten zijn van nature scheef en bewegen niet lijnrecht langs elkaar. Het gebeurt dus wel meer dan eens dat platen in elkaar blijven haken en op deze manier wordt er spanning opgebouwd. Zodra de platen dan losschieten, ontstaat er een hevige schok die we kennen als een aardbeving,

De energie die bij zo’n schok vrijkomt zorgt voor aardbevingen die zeer ernstige gevolgen kunnen hebben. De heftigste aardbeving die heeft plaatsgevonden rondom de San Andreas breuklijn is die van 1906 in San Francisco. Er zijn in dat jaar 3000 doden gevallen en de aardbeving zelf had een 7,8 op de schaal van richter.

Op de schaal van richter zou dit geclassificeerd worden als rampzalig tot zeer rampzalig waarbij wegen en gebouwen ernstig beschadigd zijn en zelfs aardbevingsbestendige gebouwen beschadigd raken. Er wordt ongeveer eens in de 22 jaar een ernstige aardbeving verwacht, niet zo erg als ik die uit 1906.

Waar speelt GTA 6 zich af?

Locatie GTA 6 – Momenteel wijzen de meeste geruchten erop dat GTA 6 zich afspeelt in Vice City en omstreken. Vice City en omgeving Volgens een uitgebreide rapportage van Bloomberg zou Grand Theft Auto 6 zich in een fictionele regio geïnspireerd op Miami en omringende gebieden afspelen.

1. De spelwereld zou nu al groter zijn dan in voorgaande GTA-games, met tevens meer binnenlocaties om te verkennen.
2. Ook de gelekte beelden van de game bevestigen dat GTA 6 zich afspeelt in Vice City.
3. Rockstar zou van plan zijn om na release updates uit te brengen waarmee nieuwe missies en steden worden toegevoegd.

Volgens Axios-journalist Stephen Totilo zou de game oorspronkelijk drie steden bevatten, Totilo meldt niet om welke steden het gaat, maar hij meldt wel specifiek dat het om het verleden gaat – het is dus onwaarschijnlijk dat dit nog altijd het geval is.

• Journalist Tom Henderson vergelijkt de ‘veranderende map’ van GTA 6 met die van Fortnite van Epic Games, waarbij de map continu wordt aangepast.
• Hendersom claimt dat er nieuwe locaties worden toegevoegd en dat de map zelfs uitgebreid zou kunnen worden.
• Moderne setting Volgens journalist Tom Henderson heeft GTA 6 een moderne setting.

Dat meldt hij in een video op zijn YouTube-kanaal. De reden hiervoor zou zijn dat dit de ontwikkelaars de ruimte en vrijheid geeft om zoveel mogelijk dlc uit te brengen voor GTA Online. Een jaren ’80-setting zou te veel restricties met zich meebrengen.

Locaties uit gelekte beelden Het lijkt erop dat Rockstar Games veel aandacht heeft besteed aan het moderniseren en authentiek maken van de locatie, zodat het meer lijkt op de echte locaties in Florida. Er zijn bekende elementen, zoals neon-verlichte nachtclubs en wandelpaden langs het strand, maar de locatie lijkt ook veel uitgebreider te zijn dan in eerdere spellen uit de serie.

De gelekte beelden tonen verschillende omgevingen, waaronder benzinestations, metrostations, meerdere bars, motels en tennisbanen. Het lijkt erop dat de spelwereld erg divers is en mogelijk zelfs kan wedijveren met de enorme kaart van GTA 5. Dit past bij de traditie van de serie om parodieën te maken van echte locaties en verhaallijnen te baseren op de werkelijkheid.

1. Naast de omgevingen en locaties lijkt Rockstar Games ook de NPC-interacties te hebben verbeterd om de spelwereld nog realistischer te maken.
2. Zo zijn er bijvoorbeeld hilarische interacties tussen NPC’s, zoals een ruzie tussen rednecks in een trailerpark.
3. Vice City en Zuid-Amerika In maart 2018 verscheen het gerucht dat GTA 6 zich gaat afspelen in Vice City en Zuid-Amerika.

Het YouTube-kanaal ‘The Know’ bracht een video uit waarin een anonieme bron het kanaal van zodanig veel informatie had voorzien dat het als betrouwbaar werd beschouwd. Echter benadrukt het kanaal dat de gedeelde informatie met een korrel zout genomen moest worden.

• Volgens de bron draagt de nieuwe game van Rockstar namelijk de naam ‘Project Americas’.
• Hiermee wordt verondersteld dat de game zich afspeelt in Vice City en Zuid-Amerika.
• De speler zou per vliegtuig heen en weer reizen tussen de twee locaties om bijvoorbeeld drugs te vervoeren voor missies in een Narcos-achtige stijl.

In maart 2022 dachten spelers hints te zien in een nieuwe GTA Online-update,Het gaat om één van de circuits uit de dlc, Height of Society, die een gelijkenis vertoont met de stad waar Vice City op gebaseerd is: Miami (Florida). Een afbeelding met de vergelijkingen tussen het circuit en de stad verscheen onlangs op Eurogamer.

• Daar is ook op te zien dat Height of Society ook lijkt op de stad Chicago, Michigan en het land Mexico.
• De afbeelding is hieronder te bekijken.
• In december 2022 werden mogelijke logo’s uit GTA 6 gevonden in GTA Online,
• Eind 2022 publiceerde iemand diverse video’s van een vroege versie van Grand Theft Auto 6, waaruit onder andere blijkt dat het spel zich in Vice City afspeelt en dan er ten minste twee hoofdpersonages zijn.

Een fan toont nu op Twitter dat hij enkele logo’s heeft gevonden in GTA Online die in de gelekte beelden al getoond werden. Het gaat om het Metro Mule-logo – dat in 2018 aan GTA Online via de Arena War-update werd toegevoegd – en de Vice City Mambas-decal als onderdeel van de LS Tuners-update.

1. Opvallend is dat beide logo’s niet bestonden toen Grand Theft Auto: Vice City uitkwam.
2. Ze zouden echter wel in de gelekte GTA 6-beelden voorkomen.
3. GTA VI Vice City mapping Project Sinds de grote GTA-leak van vorig jaar, waar beelden van GTA 6 op het internet verschenen, is er meer speculatie dan ooit over de langverwachte game.

Een groep fans wilden echter niet langer wachten en hebben de ‘GTA VI Vice City mapping Project’ opgericht, een project om de volledige nieuwe map uit te tekenen op basis van de gelekte beelden van eerder dit jaar. De map is ongelooflijk groot en bevat veel details door verschillende berekeningen en onderzoek.

Wie is de eigenaar van GTA?

Rockstar Games Rockstar Games Oprichting 1998 Oprichter(s),, Jamie King Eigenaar Sleutelfiguren (president) (adjunct-directeur tot 11 maart 2020) Hoofdkantoor Vlag van Verenigde Staten Producten ( Bully ) Industrie Website

Rockstar Games (ook bekend als Rockstar NYC ) is een en onderdeel van, Het bedrijf is onder andere verantwoordelijk voor de uitgave van de series,, en,

Hoe groot is GTA 6?

Grand Theft Auto V (PS5) – PlayStation 5 | Actie | Maximaal 1 speler

Speel een verbeterde GTA V op de PlayStation 5 en geniet van nog betere prestaties. In afwachting van GTA VI poets je met deze game alvast jouw character skills op. Je hebt de keuze uit 3 personages en gebruikt nieuwe wapens en voertuigen.

Voor GTA online heb je een betaald PS Plus-abonnement nodig.

Afgelopen september was er een enorme lek binnen ontwikkelaar Rockstar Games. Er zijn meerdere video’s op internet verschenen van GTA VI. Eerdere geruchten over 2 hoofdpersonages en het terugkeren naar Vice City lijken hiermee bevestigd. De 2 hoofdpersonages zouden Jason en Lucia heten en je wisselt ook weer makkelijk tussen deze 2 personages, net zoals in GTA V. Tijdens dezelfde leaks ontdekte we ook nieuwe gameplay elementen. Het weapon wheel is weer terug, maar je ziet de wapens nu ook fysiek op de rug van Jason of Lucia. Ook lijkt het erop dat er nieuwe voorwerpen zijn, zoals medicatie die je tijdelijk een voordeel geeft. Volgens de nieuwste geruchten gaat GTA 6 zich afspelen in Miami. Vice City zou een Zuid Amerikaans tintje krijgen, wat een grote map moet vormen. Hierbij speelt de game zich af in de jaren 70 en 80, toen diverse bekende drugsbazen op hun hoogtepunt zaten. De map van GTA 6 moet 40x groter worden dan de map van GTA 5. Zo’n 103 vierkante meter om precies te zijn. Deze open world game speelt zich af over 3 verschillende staten en 4 grote steden. Het spel zou daarmee gigantisch worden en het is dus ook nog even afwachten of dat echt klopt. Net als in het echte leven, gaat het weer een veel grotere rol spelen. Denk hierbij aan de verwoesting van een orkaan of de overstroming door een zware regenval. Volgens een leak op Reddit van een Rockstar medewerker zul je in GTA VI veel meer rekening moeten houden met het weer. In 2020 zette Rockstar verschillende vacatures online, wat op een vervolg duidde. In de zomer van 2021 gaf vlogger Tom Henderson prijs dat de game mogelijk pas in 2025 verschijnt en op zijn vroegst in 2024. Volgens Bloomberg verschijnt d egame ergens tussen april 2023 en maart 2024.

Wat is de sterkste aardbeving in Nederland?

Zwaarste beving bij Loppersum – Van de 69 geïnduceerde bevingen in het Groningen-gasveld hadden 16 een groter magnitude dan 1,5 op de schaal van Richter, Op 14 juli vond de krachtigste aardbeving van 2020 plaats bij Loppersum. Deze had een magnitude van 2,7 op de schaal van Richter.

Hebben we in Nederland ook breuklijnen?

De Peelrandbreuk is een geologische breuklijn in Limburg en Noord-Brabant die zijn naam dankt aan het gebied de Groote Peel, De breuk loopt in Nederland grofweg van Roermond tot Oss en scheidt de hoger gelegen Peelhorst van de langzaam naar beneden zakkende Roerdalslenk, Locatie van de Peelrandbreuk in Nederland.

Hoe groot is de kans op een aardbeving in Nederland?

Er is geen specifieke kansberekening wanneer en hoeveel aardbevingen in ons land kunnen plaatsvinden, laat een woordvoerder van het KNMI weten aan Hart van Nederland.

Hoe lang is de San Andreasbreuk?

De San Andreasbreuk is 1290 kilometer lang en loopt bijna langs de volledige lengte van Californië. Het is het gedeelte dicht bij Los Angeles waarover wetenschappers zich momenteel vooral zorgen maken. De laatste grote aardbeving in de zuidelijke regio van de breuk vond plaats in 1857.

Waar lopen de breuklijnen in Europa?

Tsunamigevaar 27 november 2019 21:57 Aangepast 28 november 2019 11:25 Een aardbeving in Albanië, eentje op Kreta, en ook Italië is de afgelopen jaren meerdere keren getroffen. Waar in Europa is de kans op aardbevingen het grootst? En moeten we vrezen voor een heel grote klap? Aardbevingen komen vooral voor in de buurt van een grote breuklijn. Europa is redelijk gevrijwaard van grote breuklijnen. Er loopt er alleen één door de Middellandse Zee. De Afrikaanse plaat zakt daar onder de Euraziatische. Er is ook een breuklijn die Italië doorkruist en terugbuigt via de Balkan. Dat verklaart ook waarom in die gebieden de meeste aardbevingen zijn: Italië, de Balkanlanden, Griekenland en Turkije. Behalve grote breuklijnen zijn er ook kleine breuklijnen. Er loopt er eentje van het Duitse Roergebied via Roermond naar Brabant. Die veroorzaakte in 1992 de zwaarste aardbeving ooit in Nederland: 5,8 op de schaal van Richter. De beving was tot in Utrecht te voelen, slachtoffers vielen er niet.

Waarom aardbeving in Marokko?

Seismoloog KNMI: vaker aardbevingen in Marokko, vooral in andere regio Marokko wordt wel vaker getroffen door aardbevingen. Maar die zijn meestal in het noorden van het land. Deze dodelijke aardbeving was iets verder in het zuiden. “Dat gebied is seismisch actief, maar niet zo actief als het noorden”, zegt seismoloog Läslo Evers van het KNMI.

Hoe lang duurde de aardbeving in LA?

De inwoners van Los Angeles werden om vijf uur ‘s ochtends wreed uit hun slaap gehaald. De eerste schok had een kracht van 7,4 op de schaal van Richter en duurde dertig seconden. Het epicentrum lag tweehonderd kilometer ten oosten van deze stad.

Waar zijn de meeste aardbevingen in Amerika?

1 juni 2016 Bernd Andeweg geoloog, aardwetenschapper, docent VU en regelmatig op TV of radio over aardbeving, vulkaan, vulkaanuitbarsting, geologie, aardwetenschappen Kennis FOTO: USGS Oliewinning in de bedding van de Cimmarron River in Cushing Oil Field (1915) in Oklahoma, destijds de staat met de grootste olieproductie van de VS. Afgelopen maart publiceerde de United States Geological Survey een unieke kaart die het risico op aardbevingen in de VS aangeeft – voor het eerst ook die door menselijk handelen.

Rond Oklahoma blijken het aantal en de omvang van zulke bevingen schrikbarende toegenomen. Over door menselijk handelen veroorzaakte aardbevingen weten we in Nederland heel wat vanwege de gaswinning in de provincie Groningen. Er zijn al bevingen gemeten tot 3.6 op de schaal van Richter en wellicht moet rekening gehouden worden met bevingen tot 5+.

Rond Oklahoma in de Verenigde Staten zijn door de mens veroorzaakte bevingen van die sterkte al jaren geen uitzondering meer. Op de dag van de publicatie van de nieuwe risicokaart was er eentje van 4.2, maar dit is zo gewoon dat je niet meer van toeval kunt spreken.

• Wat is daar precies aan de hand? Het centrale deel van de VS kent van oorsprong relatief veel natuurlijke aardbevingen in de New Madrid Zone.
• Hier zit midden in het continent een zwakke zone in de aardkorst die regelmatig beweegt door de krachten die op de randen van de tektonische plaat worden uitgeoefend.

Ook Californië is met de San Andreasbreuk bekend terrein voor seismologen. De risicokaart toont een vreemde ontwikkeling: het voorheen stabiele centrale deel is de meest rode zone in de VS. Een kaartje met daarin de aardbevingen in de afgelopen decennia laat gebieden zien in de staten Colorado, Texas, Arkansas, Kansas en vooral Oklahoma, waar een scherpe toename is waargenomen.

• De staat Oklahoma beleefde 10 tot 25 lichte natuurlijke bevingen per jaar, maar is in een mum van tijd koploper geworden.
• In 2014 traden er 565 bevingen op met een kracht boven de 3; in 2015 zelfs 907.
• Dat is dus meer dan twee per dag, geconcentreerd in een zone van 100 bij 200 kilometer, iets kleiner dan België.

En allemaal met een hypocentrum op slechts een paar kilometer diepte, waardoor het effect aan het aardoppervlak groter is dan tektonische aardbevingen op 10-15 kilometer onder de grond. Vanaf 1875 tot nu zijn op meer dan vijfhonderdduizend locaties in Oklahoma olieboringen verricht Behalve een scherpe toename in aantal bevingen, waren ze ook zwaarder.

• Enkele veroorzaakten lichte schade zoals omgevallen schoorstenen en scheuren in huizen.
• Oploper is voorlopig een beving van 5.6 bij Prague in Oklahoma, maar ook in andere staten werd kracht 5 benaderd of overschreden: in Colorado 5.3 (2011), Texas 4.8 (2012) en Arkansas 4.7 (2011).
• Oliewinning De toename in aantal en kracht van de bevingen heeft alles te maken met oliewinning.

Bij de warme bronnen in de buurt van Salina (Oklahoma) welt zout en warm water op uit de kalkstenen heuvels. Indianen kookten dit water al in om zout te winnen. Op zoek naar meer zout werd in 1859 bij boringen in de buurt van Salina (‘zout’ in het Spaans) olie ontdekt.

1. In de structuren in de ondergrond rond zoutlichamen bleek meer olie te zitten en toen Oklahoma in 1907 een staat werd, produceerde deze de meeste olie van de Verenigde Staten.
2. Door de vele boringen is de ondergrond ter plekke veranderd in een gatenkaas: vanaf 1875 tot nu zijn er meer dan 500.000 boorlocaties geweest.

Na de productiepiek in 1927 (762.000 barrels/dag; 1 barrel is ongeveer 160 liter) nam de winning langzaam maar zeker af tot 2005, waarna de productie dankzij moderne technieken weer rendabel werd. Om energie te winnen, worden tegenwoordig vaak vloeistoffen of gas geïnjecteerd:

injectie van water of CO2 in vrijwel lege reservoirs, om de laatste beetjes te winnen (de installatie staat er toch nog); olie en gas drijven op water, dus als je water inbrengt, kan dit de brandstof richting boorput sturen; injectie van superkritisch CO2 in diepe reservoirs om het tijdelijk op te slaan ( Carbonate Capture and Storage, CSS), of injectie van gas voor strategische voorraden; injectie van water om geothermische energie te winnen: het water gaat er koud in, je laat het door warm dieptegesteente heen trekken en pompt het verderop, opgewarmd, weer omhoog; injectie van water om scheurtjes te maken in reservoirs met een lage doorlatendheid: hydraulic fracturing (ook wel fracken ); een procedure die al vaak werd toegepast in olie- en gasvelden, om meer uit die velden te kunnen winnen; injectie van waste-water : bij een boring wordt veel water gebruikt om de boorkop te koelen en de boring beter te laten verlopen. Ook komt er water uit de diepte mee omhoog. Dat is van nature verontreinigd en zout. Het zuiveren van deze boorvloeistof levert veel gedoe op, dus wordt het water weer teruggepompt naar de diepte, waar het ook grotendeels vandaan komt. En dan liefst dieper dan de lagen waaruit olie of gas wordt gewonnen, anders komt het weer opnieuw mee omhoog bij het pompen. De aardkorst staat altijd zodanig onder spanning dat een relatief kleine verandering al kan leiden tot een beweging langs breukvlakken in de ondergrond. Denk aan de aanleg van een groot stuwmeer (aardbeving bij Wenchuang, China in 2008), een enorme groeve, of zelfs grootschalige grondwateronttrekking (aardbeving bij Lorca, Spanje in 2011). Ook het in of uit de grond pompen van gas of vloeistoffen kan zo’n effect hebben. Aardbevingen die verband houden met menselijk handelen noemen we geïnduceerde bevingen.

De nieuwe risicokaart van schade door aardbevingen in de VS. De zone rond Oklahoma valt op, ten oosten daarvan langs de Missisippi is de New Madrid Zone. Dat zulke bevingen door ingrepen in de ondergrond kunnen plaatsvinden, was in de VS al langer bekend.

• Tot de seismische activiteit rond Oklahoma begon, stond het record van de zwaarste aardbeving door menselijk handelen op naam van Rocky Mountain Arsenal, Colorado (4.9 tot 5.2 in 1967).
• Deze beving was de grootste in een serie die begon toen er water in de ondergrond teruggepompt werd bij oliewinning.

Hij deed zich voor anderhalf jaar nadat het injecteren van water was gestopt. Ook de bevingen in Oklahoma en omgeving zijn aan de injectie van boorwater te wijten. Injectie van water verandert de lokale spanningstoestand, want water kan niet worden samengedrukt.

Dat geeft in de diepe ondergrond direct tegendruk. Daar lopen allerlei breuken die ieder afzonderlijk niet voldoende onder spanning staan om te gaan bewegen. Maar als er water in een breuk loopt, duwt dat de breukwanden iets uit elkaar en dat verlaagt de druk die nodig is om te gaan schuiven. Op die manier ontlaadt het water energie die in de aardkorst zit.

Zeker in het geval van waste-waterinjecties is dat het probleem: deze gaan diep, soms zelfs tot in het kristallijne gesteente (granieten of metamorfe gesteenten), onder alle sedimentaire bedekking. In die diepe ondergrond wemelt het vaak van de zwaktezones en is de spanning groter dan in de jongere gesteenten erboven.

• Afgezien van de schade die ze kunnen berokkenen, zijn die onnatuurlijke bevingen een interessant fenomeen.
• Anders dan natuurlijke seismiciteit varieert geïnduceerde seismiciteit namelijk per plek en in de tijd.
• Zodra projecten in activiteit verminderen of worden stopgezet, neemt het aantal aardbeving af met de tijd, vaak in een wat onregelmatig patroon.

En omgekeerd, als in een ander gebied de winning wordt opgeschroefd, is daar een scherpe toename te zien. In het Slochterenveld is hetzelfde patroon zichtbaar: nu bij Loppersum de kranen dichtgedraaid zijn, is de seismische activiteit daar vrijwel direct verminderd en verschoven naar de randen van andere subvelden.

Dat suggereert in sterke mate een relatie, maar worden de bevingen daadwerkelijk veroorzaakt door de boringen? Onderzoek Om te achterhalen of er een aantoonbaar verband bestaat, analyseerden aardwetenschappers in de VS de activiteit van maar liefst 187.570 putten (boorlocaties) in het midden van het continent, waarvan in december 2014 bij 56 procent actief vloeistoffen werden geïnjecteerd.

De andere 44 procent was inactief of verlaten. In die putten verdwijnen aanzienlijke hoeveelheden water, helemaal sinds 2004, toen er nieuwe winningstechnieken in gebruik werden genomen. Zo wordt in vier putten rond Jones (Oklahoma) in totaal 600 miljoen liter/maand teruggepompt. Bevingen in centrale en oostelijke VS Uit de onderzoeken komt vooral naar voren dat er duizenden putten zijn die geen enkele seismiciteit veroorzaken, terwijl de groep van vier bij Jones tot 20 procent van alle aardbevingen in 2008-2013 in de centrale VS voor hun rekening nam.

Een ander onverwacht resultaat is de grote afstand tussen enerzijds de putten waar water wordt geïnjecteerd en anderzijds de verste bevingen, tot wel 35 kilometer. Dat geeft te denken over de ideeën in Noord-Brabant om h ydraulic fracturing toe te passen op locaties die op minder dan die afstand liggen van natuurlijk actieve breuken als de Peelrandbreuk.

Geïnduceerd of niet Als een seismograaf een aardbeving registreert, is op een seismogram niet zichtbaar of die natuurlijk is of door menselijk ingrijpen veroorzaakt. Beide hebben dezelfde opeenvolging van seismische golven. Je kunt spreken van een geïnduceerde beving als deze voldoet aan de volgende drie criteria.

Er is sprake van een statistisch aantoonbare verandering in aantal en herhalingstijd van aardbevingen. Dat kan dus betekenen: aardbevingen in een gebied waar ze voorheen niet optraden, of een toename van bevingen in een gebied waar al natuurlijke bevingen plaatsvonden. Van natuurlijke bevingen is het idee dat ze op de schaal van decennia niet in aantal verschillen. Een bekende injectie-operatie (actief of onlangs gestopt) en een opeenvolging van aardbevingen (hoofdschok en naschokken) vallen samen in tijd. De bevingen doen zich voor binnen een paar kilometer van een actieve put en op een diepte die overeenkomt met de lagen waarin water is ingebracht.

Het is echter technisch lastig precies te bepalen waar een aardbeving plaatsvindt en op welke diepte. Als het seismische netwerk niet al te veel meetstations omvat, treedt al snel een foutenmarge op van enkele honderden meters. Bovendien planten seismische golven zich door verschillende gesteenten anders voort.

Dus als de ondergrond niet in voldoende detail bekend is, kun je ook de locatie niet secuur genoeg vaststellen. Daarmee is dus niet exact vast te stellen of een serie aardbevingen langs eenzelfde breuk plaatsvindt en of er een verband bestaat met de injectie. Hoe voor de hand liggend dat ook lijkt. Toch is het belangrijk zoiets wél te kunnen vaststellen.

Zeker in de Verenigde Staten, waar men al snel naar de rechter stapt als iemand aansprakelijk kan worden gesteld. In alle gebieden verspreid over diverse staten wonen ongeveer 7 miljoen mensen die met dit soort bevingen rekening moeten houden, zo geeft de USGS met zijn nieuwe analyse aan. Een deel van de opslagtanks ten zuiden van de Cushing, met de op-een-na-grootste strategische voorraad olie van de VS. Aardbevingen vormen hier een grote bedreiging. Nou gaat het vaak om dunbevolkte, vrij afgelegen gebieden – lijkt het toch ergens weer op Groningen.

• Als er desondanks koppen als ‘Oklahoma Earthquakes Are a National Security Threat’ in de kranten verschijnen, moet er toch iets serieus aan de hand zijn.
• Wat blijkt: in Oklahoma ligt vlak bij het seismisch geactiveerde gebied het dorpje Cushing, dat omgeven wordt door gigantische olie-opslagtanks.
• Hier ligt de op-een-na-grootste strategische voorraad olie van de VS, met een capaciteit tot wel 13.500 miljard liter ruwe olie.

Daar heeft de federale overheid liever geen beschadigende aardbevingen. BRONNEN

http://earthquake.usgs.gov/research/induced/ Petersen, M.D. et al.2016. One-year seismic hazard forecast for the Central and Eastern United States from induced and natural earthquakes, USGS Open-File Report 2016-1035. Te raadplegen op https://pubs.er.usgs.gov/publication/ofr20161035, Rubinstein, J.L. & A. Babaie Mahani 2015. Myths and Facts on Wastewater Injection, Hydraulic Fracturing, Enhanced Oil Recovery, and Induced Seismicity, Seismological Research Letters, 86(4), July/August 2015. Walsh III, F.R & M. Zoback 2015. Oklahoma’s recent earthquakes and saltwater disposa l. Science Advances 1(5). Te raadplegen op http://advances.sciencemag.org/content/1/5/e1500195 Weingarten, M. et al.2015. High-rate injection is associated with the increase in U.S. mid-continent seismicit y. Science 348(6241): 1336-1340.

Hoe sterk was de aardbeving in 1906 in San Francisco?

De hulpverlening was snel ter plaatse na de grote aardbeving van 1906 in San Francisco. En zelfs uit het buitenland kwam steun. Het leger deed soms meer kwaad dan goed, maar de aanpak van de ramp door het Rode Kruis is sindsdien een internationaal aanvaard model.

Geen inwoner van San Francisco was op woensdag 18 april 1906 voorbereid op een aardbeving. Wat het betekende om op de San Andreas-breuklijn te wonen, ontdekten ze die ochtend om twaalf over vijf. Toen werd de stad getroffen door een aardbeving van 8,25 op de schaal van Richter. Een overweldigend geluid van rommelende aarde en instortende gebouwen wekte de bewoners.

Na de beving was de stad voor zijn geschrokken bewoners onherkenbaar. Overal waren in het oog springende gebouwen – kerken en winkels, bordelen en huizen – in grote puinhopen veranderd. Onder die bergen metaal, hout en steen lagen talloze doden en gewonden begraven. Gevolgen van de aardbeving in San Francisco: ruïnes in het noordoosten van de stad, 1906. Collectie: Wikimedia. Zodra de 40-jarige brigadegeneraal Frederick Funston de schade zag, besloot hij in actie te komen. Hij gaf zijn troepen opdracht zich te melden bij het gerechtsgebouw.

1. Om kwart voor acht stond de eerste groep van 150 soldaten klaar om politie en brandweer te assisteren.
2. Het was een snelle reactie van Funston, maar wel een onwettige.
3. De brigadegeneraal nam zonder met een overheidsinstantie te overleggen de beslissing om soldaten de stad in te sturen.
4. Daartoe was hij eigenlijk niet bevoegd.

Bij rampen was het gebruikelijk dat het lokale bestuur de problemen zelf aanpakte. Een woedend stadsbestuur van Chicago had vijfendertig jaar eerder soldaten weggestuurd die de orde wilden bewaren tijdens de grote stadsbrand. Ook een internationale hulporganisatie, zoals het Rode Kruis, werd door veel politici nog als overbodig beschouwd.

Lucas Amaral